مقاله اصلی Original Article مدل ارزیابی عملکرد ایمنی بر اساس عوامل سازمانی مؤثر بر ایمنی صنایع با استفاده از سیستم استنتاج فازی

Transcript

1 مجله ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها e-issn: p-issn: دوره 3 شماره 1 بهار 1394 صفحات 25 تا 34 مقاله اصلی Original Article مدل ارزیابی عملکرد ایمنی بر اساس عوامل سازمانی مؤثر بر ایمنی صنایع با استفاده از سیستم استنتاج فازی 2 علیرضا خاکپور 1* عادله سمیعی زفرقندی 1 دانشجوی دکترای گروه مدیریت تحقیق درعملیات دانشگاه فردوسی مشهد پردیس بین الملل مشهد ایران 2 کارشناسی ارشد گروه مدیریت بازرگانی واحد یزد دانشگاه آزاد اسالمی یزد ایران چکیده: سابقه و هدف: با گسترش توجه به عوامل سازمانی در ایمنی کار در سال های اخیر تحقیقات بسیاری در رابطه با بررسی رابطه بین عوامل سازمانی و عملکرد ایمنی در صنایع مختلف انجامشده است ولی تابهحال مدلی که بتواند بهصورت نظاممند بر اساس عوامل سازمانی عملکرد ایمنی را ارزیابی نماید وجود نداشته است بر همین اساس نیز هدف این تحقیق ارائه مدلی بهمنظور ارزیابی عملکرد ایمنی بر اساس سیستم استنتاج فازی می باشد روش بررسی: این مطالعه با توجه به هدف تحقیق کاربردی و بر اساس روش انجام کار توصیفی مدلسازی می باشد عوامل سازمانی مؤثر بر عملکرد ایمنی صنایع استخراجشد سپس بهمنظور ارزیابی عملکرد ایمنی بر اساس عوامل سازمانی سیستم استنتاجی تدوینشد پس از تدوین مدل در شرکت قطعه ساز خودرو استان آذربایجان شرقی پیاده سازی شد یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد که مدل تدوینشده قابلیت ارزیابی عملکرد ایمنی در صنایع را داشته و بر اساس آن می توان نمره ای که نشاندهنده عملکرد ایمنی صنایع باشد را محاسبه نمود کاربرد مدل در یک شرکت بهعنوان محل آزمایش مدل نشان می دهد که نمره عملکرد ایمنی برابر 0/607 محاسبهشد این مقدار با درجه عضویت 0/528 تا حد مطلوب و با درجه عضویت 0/472 مطلوب می باشد نتیجه گیری: سيستم ارائهشده در این مقاله ابزاري جهت نمره دهی به شمار مي رود و هنگامي مورداستفاده قرار مي گيرد كه بخواهيم از ميزان توجه شركت ها و سازمان هاي مختلف به عملکرد ایمنی آگاه شویم با توجه به اين كه اندازه متغيرهاي تعیینکننده نمره عملکرد ایمنی با متغيرهاي كالمي بيان مي گردند و از طرف ديگر اين متغيرها تعامالت دروني باهم دارند بهطوریکه گاهي اوقات در كنار همدیگر اثر متفاوتي بر نمره عملکرد ایمنی صنایع دارند بنابراين سيستم استنتاج فازي ابزار مناسبي براي نمره دهی خواهد بود واژگان کلیدی: عملکرد ایمنی عوامل سازمانی سیستم استنتاج فازی مقدمه در طول سالیان گذشته فرایند شناسایی علل ریشه ای حوادث و نقص سیستم ها مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته است که به ترتیب تحت عنوان مرحله تکنیکی مرحله خطای انسانی مرحله فنی- اجتماعی و مرحله سازمانی نامیده می شوند )1( از شروع مرحله سازمانی که آغاز آن به حادثه چرنوبیل برمی گردد عوامل سازمانی بهعنوان علل مؤثر بر وقوع حوادث صنعتی مطرح گردیده است برخی از بررسی های انجامگرفته نشان می دهد که 30 تا 40 درصد حوادث کار ناشی از عوامل سازمانی است )2( مطالعات مختلفی نیز که در چند دهه گذشته در رابطه با جو ایمنی انجامشده است بسیاری از عوامل سازمانی مؤثر بر عملکرد ایمنی را مشخص نموده اند )3-6( جو ایمنی فرم خاصی * نویسنده مسئول مکاتبات: alireza_khakpour@yahoocom از جوسازمانی است که رفتار ایمنی کارکنان را در سطوح مختلف سازمانی تحت تأثیر قرار می دهد )7 و 8( ادراک مشترک درباره ع ق ا ي د ه ن ج ا ره ا ا رزشه ا اع م ا ل و م ق ررات م رب وط ب ه ا ي م ن ي ک ا رگران در محیطهای کاري ازنظر فني جو ايمنی نامیده ميشود )9( از این منظر می توان چنین عنوان نمود که عوامل سازمانی بهعنوان عوامل پنهان بهطور غیرمستقیم در عملکرد ایمنی محیط کار نقشآفرینی می نمایند )10( با گسترش توجه به عوامل سازمانی در ایمنی کار در سال های اخیر تحقیقات بسیاری در رابطه با بررسی رابطه بین عوامل سازمانی و رفتار ایمنی کارکنان انجامشده است )5 و 11-14( در چند دهه گذشته نیز عوامل سازمانی به شاخص های پیشرو در تشریح عملکرد ایمنی شغلی و جو ایمنی در صنایع تبدیلشدهاند )5( باوجود تحقیقات مختلف در حوزه ایمنی تابهحال سیستمی بهمنظور

2 ها مصدومیت از پیشگیری و ایمنی ارتقای مجله 26/ فازی استنتاج سیستم از استفاده با سازمان در ایمنی عملکرد ارزیابی مختلف ابعاد داراي ازیکطرف ایمنی عملکرد است نشده ارائه موضوعي ایمنی عملکرد ارزیابی دیگر طرف از و ميباشد سازمانی دخيل متغيرهاي تعداد حاصل ازیکطرف پيچيدگي اين است پيچيده است زبانی های واژه وجود علت به ديگر طرف از و موضوع در نیز اساس همین بر افزايد مي گيري تصميم به را ابهام مؤلفه كه استنتاج سیستم تدوین و طراحی با تا است شده تالش مقاله این در شود ارائه ایمنی عملکرد ارزیابی بهمنظور نظاممند چارچوبی فازی تصویری ارائه در تواند می که این ضمن در سیستمی چنین طراحی تصمیمات از پشتیبانی توان باشد سودمند ایمنی عملکرد از شفاف تصمیمات اتخاذ بهمنظور مدیران به هایی توصیه ارائه جهت در را دارد نیز را ایمنی وضعیت از شناخت اساس بر مناسب ایمنی عملکرد بر مؤثر سازمانی عوامل ) 10 و 15 ( تحقیقات مبنای بر سطح ایمنی مدیریت سطح سازمانی سطح معیارهای طبقه چهار در معیارهای شوند می بندی طبقه فردی سطح معیارهای و گروهی کار ایمنی به مدیریت تعهد عامل چهار در میتوان را سازمانی سطح خالصه کارکنان توانمندسازی و متقابل روابط ایمنی مستمر بهبود عوامل از ایمنی به مدیریت تعهد عامل چهار این بین در )10( نمود عوامل زیرمجموعههای از که شود می محسوب ایمنی جو اصلی موقت تصویر بهصورت تواند می ایمنی جو )16( است سازمانی از کارکنان مشترک ادراکات در که گردد تلقی فرهنگ ای لحظه و به مدیریت تعهد )17( است منعکسشده ویژه یکزمان در سازمان های برنامه از سازمان ارشد مدیریت حمایتی نقش بر داللت ایمنی به کافی تعهد ارشد مدیران که زمانی دارد سازمان سطح در ایمنی ایمنی های فعالیت اختیار در را کافی منابع دارند ایمنی های برنامه )15( کرد خواهند حمایت ها فعالیت آن از بهخوبی و داده قرار در )18( است تأثیرگذار کارکنان ایمنی رفتار بر تعهد باالی سطح ایمنی به مدیریت تعهد بر نیز )19-22( داخلی انجامشده مطالعات سازمانی سطح معیارهای بین در بعدی عامل است شده بسیاری توجه فرایند یک بهعنوان توان می را مستمر بهبود است مستمر بهبود و افزایش برای مند نظام و یافته سازمان برنامهریزیشده مستمر در مستمر بهبود هدف نمود تعریف سازمان ایمنی عملکرد بهبود به دستیابی برای موجود های رویه مستمر اصالح و تغییر ایمنی سطح این در بعدی عامل )23( باشد می قبل از بهتر عملکردی های هدف به دستیابی در متقابل روابط باشد می متقابل روابط بین ارتباطات تسهیلکننده متقابل روابط دارد مهمی نقش سازمانی داده نشان تحقیقی در )15( باشد می مدیران و سرپرستان کارکنان را افراد و دارد فرهنگی میان کارکردی متقابل روابط حفظ که شده درنهایت )24( کند می نزدیک هم به شغلی طبقه از سطحی هر در حفظ در کارکنان توانایی میزان به اشاره نیز کارکنان توانمندسازی تصمیم در مشارکت طریق از غالبا توانایی این دارد ایمنی مسائل سازمانی عوامل اساس بر ایمنی عملکرد ارزیابی مدل میآید دست به ایمنی مسائل به مربوط جلسات در شرکت و ها گیری محسوب نیز ایمنی جو کلیدی ابعاد از یکی کارکنان توانمندسازی )25( کارکنان انگیزش افزایش باعث کارکنان توانمندسازی )15( شود می باعث و )26( گردیده ایمنی به مربوط های مسئولیت قبول برای )27( شود می کارکنان به رسان آسیب و ساز حادثه رفتارهای کاهش مدیریت سیستم ایمنی های فعالیت ایمنی: مدیریت سطح معیارهای که باشند می عواملی دهی گزارش سیستم و پاداش سیستم ایمنی )6( رادارند سازمان ایمنی فرایندهای از پشتیبانی و کنترلی نقش سازمان ارتباط ایجاد های روش بر داللت سازمان ایمنی های فعالیت ترویج نهایتا و موردنیاز دانش تأمین سازمان ایمنی باسیاستهای ایمنی های فعالیت ازجمله دارد کار ایمنی های روش و های شیوه اشاره ایمنی مانورهای و ایمنی های آموزش به توان می سازمان و کالن سیاستگذاریهای وظیفه نیز ایمنی مدیریت سیستم نمود چگونگی )26( دارد عهده بر را ایمنی به مربوط های رویه تدوین این در آنها حل و کنترل ارزیابی سازمان ایمنی مسائل تشخیص )28( گیرد می صورت بخش محسوب ایمنی مدیریت سیستم اثربخشی در کلیدی عامل پاداش سیستم آنها بهوسیله که دارد هایی شیوه بر داللت پاداش سیستم شود می رفتارهای مانع و تشویق را ایمن رفتارهای سازمان ارشد مدیریت تمایل نشاندهنده دهی گزاش سیستم شود می کارکنان آمیز مخاطره سیستم باشد می کار ایمنی به مربوط مسائل گزارش به کارکنان می قادر را مدیریت مؤثر بازخورد حلقه یک بهعنوان دهی گزارش دست به کار محل ایمنی مشکالت از مناسبی درک و شناخت تا سازد مسائل در سازمان رسانی اطالع سیستم حقیقت در سیستم این آورد های گزارش نگهداری و ثبت با سیستم این شود می محسوب ایمنی اتفاق حوادث با رابطه در سازمانی یادگیری برای ابزاری کارکنان هست آینده در مشابه حوادث تکرار از جلوگیری و کار در افتاده سرپرستان نظارت بعد دو شامل گروهی کار سطح معیارهای )28( به معطوف بخش این در سرپرستان نظارت شود می تیمی کار و )29( هست کارکنان ایمنی بر نظارت و آموزش در آنان های تالش ارتقاء پی در سرپرستان که مواقعی در است داده نشان مطالعات است افزایشیافته غالبا نیز کارکنان ایمنی عملکرد اند بوده ایمنی برای را بیشتری زمان سرپرستان که اینزمانی بر عالوه 31( )30 بیشتری بازخورد و کنند می صرف کارکنان ایمنی عملکرد بر نظارت نیز ایمنی عملکرد دهند می آنها عملکرد با رابطه در کارکنان به و هماهنگی ارتباطات نشاندهنده کارگروهی )29( یابد می بهبود نقش کارگروهی باشد می کاری گروه یک اعضای بین در همکاری )24( دارد ایمن عملکرد در مهمی آگاهی و دانش ایمنی خودکارآمدی شامل فردی سطح معیارهای نهایتا بر اعتقاد ایمنی خودکارآمدی در شود می ایمنی رفتارهای و ایمنی از الزامات رعایت در کافی صالحیت و شایستگی کارکنان که است این

3 علیرضا خاکپور و همکاران/ 27 فازي سازي در اين مرحله متغيرهاي کالمي فازي سازي مي شوند براي فازي سازي متغيرها از تابع مثلثي رابطه 1 استفادهشده است شکل 2 نمايش اعداد مثلثي را در بازه )β و α( نشان مي دهد در اين مقاله اعداد فازي مثلثي مربوط به هر متغير كالمي با نماد نشان داده مي شود در اين مقاله اعداد فازي مثلثي مربوط به هر متغير كالمي با نماد نشان داده مي شود دوره 3 شماره 1 بهار 1394 ایمنی را داشته و بر اساس اعتقاد به این شایستگی در بسیاری از موارد همکاران را نیز در رعایت موارد ایمنی کنترل می نمایند )31( آگاهی از ایمنی نیز نشان دهنده ادراک کارکنان از خطر در محل کار می باشد رفتار ایمنی کارکنان اشاره به رفتار ریسک پذیر کارکنان و تطابق آن رفتار با رویه ها و قوانین ایمنی سازمان دارد )10( مواد و روش ها پژوهش حاضر ازلحاظ هدف تحقیق از نوع تحقیقات مدلسازی- کاربردی بوده و ازلحاظ روش انجام کار توصیفی می باشد در این پژوهش بر اساس ادبیات تحقیق و مجموعه های فازی سیستم استنتاج فازی بهمنظور ارزیابی عملکرد ایمنی بر اساس عوامل سازمانی طراحیشده است در طراحی و مدلسازی سیستم استنتاج فازی دانش مربوط به تعيين ورودي ها و خروجي سيستم و همچنين قوانين استنتاج از ادبيات تحقيق و از طريق مطالعات كتابخانه اي بهدستآمده است روش هاي تجزيه تحليل با توجه به مرسوم بودن کارایی و سهل بودن در بهکارگیری انتخاب شدند بنابراين براي فازی سازی از تابع مثلثي براي ميانگین فازي از روش مرکز ناحیه و براي استنتاج فازي روش ممداني به كار گرفتهشده است تمام عمليات رياضي توسط نرمافزار متلب انجام گرديده است پس از تدوین مدل و اطمینان از صحت مدل سیستم تدوینشده بهصورت مطالعه موردی بهمنظور ارزیابی عملکرد ایمنی بکار گرفتهشده است در ادامه مراحل طراحی سیستم استنتاج فازی بهصورت گامبهگام توضیح داده می شود طراحی سیستم در اين مرحله ورودي ها و خروجي ها تعيين مي گردند بر مبنای تحقیقات ) 10 و 15 ( عوامل سازمانی مؤثر بر عملکرد ایمنی در چهار طبقه معیارهای سطح سازمانی سطح مدیریت ایمنی سطح کار گروهی و معیارهای سطح فردی طبقه بندی می شوند که این چهار معیار بهعنوان ورودی های سیستم و نمره عملکرد ایمنی صنایع به عنوان تنها متغير خروجي سيستم تعيين گرديد شكل 1 اين سيستم را نشان مي دهد در اين مقاله اعداد فازي مثلثي مربوط به هر متغير كالمي با نماد ) β ( α m نشان داده مي شود مرحله فازي سازي از دو گام تشکیلشده است گامهای فازي سازي درزیر توضيح داده مي شود گام اول: فازي سازي متغيرهاي ورودي برای فازی سازی معیارهای سطح سازمانی سطح مدیریت ایمنی سطح کار گروهی و معیارهای سطح فردی از یک طیف سه گزینه ای بافاصلههای یکسان استفادهشده است اعداد فازی معادل معیارهای اخیر بهصورت جدول 1 در نظر گرفتهشده است

4 28/ مجله ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها مدل ارزیابی عملکرد ایمنی بر اساس عوامل سازمانی جدول 1 افراز بندی متغيرهاي كالمي و عدد فازي معادل هر متغير كالمي عدد فازي ( α m β ) سازمانی مدیریت ایمنی کار گروهی فردی نامناسب نامناسب نامناسب نامناسب تا حدی مناسب تا حدی مناسب تا حدی مناسب تا حدی مناسب مناسب مناسب مناسب مناسب گام دوم: فازي سازي متغير خروجي خروجي سيستم خبره همانطور که بيان گرديد نمره اختصاصیافته به عملکرد ایمنی صنایع مي باشد اعداد فازي معادل متغيرهاي زباني خروجي بهصورت جدول 2 مي باشد جدول 2 واژه های زبانی عملکرد ایمنی صنایع عدد فازي نمره فعاليت )0 0 0/25( خيلي نامطلوب )0 0/25 0/5( نامطلوب )0/25 0/5 0/75( تا حدی مطلوب )0/5 0/75 1( مطلوب )0/75 1 1( خيلي مطلوب هرکدام از متغيرهاي كالمي را مي توان به شكل يك نمودار نيز نشان داد با توجه به اينكه هر يك از ورودي ها با سه متغير كالمي افراز بندی شده اند عدد فازی معادل هريك از سه متغير كالمي بهصورت شکل 3 نشان داده مي شود پس از انتخاب خبرگان و ارائه قوانین اولیه تدوینشده به آنها بر اساس اظهار نظرات افراد خبره قوانين هر جا که نیاز بوده اصالحشده و قوانین اصالحشده و مورد تأیید خبرگان وارد موتور استنتاج سیستم طراحیشده گردیدند بهعنوانمثال دریکی از قوانين داريم:»اگر معیارهای سطح سازمانی در وضعیت نامناسب معیارهای سطح مدیریت ایمنی نامناسب سطح کار گروهی تا حدی مناسب و معیارهای سطح فردی نیز تا حدی مناسب باشد آنگاه عملکرد ایمنی سازمان مذكور نامطلوب خواهد بود«در این مرحله همچنین رفتار سیستم استنتاج بر اساس نمودارها نیز از طرف خبرگان بررسی شد تا از صحت قوانین تدوینشده اطمینان بیشتری حاصل گردد نمودارهای رسم شده در شکل های 4 و 5 رفتار ورودی های مختلف را بر اساس خروجی های مختلف را نشان می دهند تدوين قوانين استنتاج )موتور استنتاج( با توجه به وجود چهار متغير ورودي كه هركدام از آنها به سه متغير زباني افراز بندی شدهاند در حالت ایده آل =81 قانون قابل تبيين است در اين مرحله ابتدا قوانين اوليه اي تدوين شد سپس اين قوانين به ده فرد خبره سپرده شد خبرگان تحقیق از بین کارشناسان مدیریت ایمنی و اساتید دانشگاه انتخابشدهاند خبرگان انتخابشده دارای مشخصات زیر بوده اند: - سابقه تدریس دروس مرتبط با موضوع مدیریت ایمنی را داشته باشند - حداقل 5 سال سابقه کار درزمینه مدیریت ایمن را داشته باشند - حداقل آشنایی با سیستم های استنتاج و قوانین اگر- آنگاه را داشته باشند شکل 4 نمره )رفتار( عملکرد ایمنی در ارتباط با دو ورودی معیارهای سازمانی و مدیریت ایمنی شکل 5 نمره )رفتار( عملکرد ایمنی در ارتباط با دو ورودی معیارهای فردی و کار گروهی

5 همکاران/ 29 و خاکپور علیرضا موردي مطالعه مدل از قسمت اين در تدوینشده مدل صحت از اطمینان از پس قطعه هاي شرکت در ایمنی عملکرد گيري اندازه بهمنظور طراحیشده بدين است استفادهشده تبریز خودرو سازان قطعه انجمن عضو ساز مدل اجرای محل بهعنوان ساز قطعه های شرکت از یک منظور این مدیران و کارکنان را تحقیق این آماری جامعه است انتخابشده 50 تعداد نمونه حجم تعیین فرمول از استفاده با اند داده تشکیل شرکت تعيين بهمنظور است گردیده مشخص آماری نمونه حجم بهعنوان نفر ایمنی مدیریت سطح سازمانی سطح كه سيستم هاي ورودي اندازه پرسشنامه از ميباشد فردی سطح معیارهای و گروهی کار سطح است استفادهشده هك بهاینترتیب است تعیینشده صوری بهصورت پرسشنامه روایی قوانین تدوین در که خبرگانی همان اختيار در گيري اندازه ابزار مطالعه از پس است خواستهشده آنان از و قرارگرفته داشتند حضور جمع از پس نمايند اعالم پرسشنامه روايي مورد در را خود نظرات گرفته نتيجه سؤاالت برخي اصالح و اعالمشده اظهارنظرهای آوري برای باشد می برخوردار بااليي روايي از موردنظر پرسشنامه كه شد استفادهشده کرونباخ آلفای ضریب از نیز پرسشنامه پایایی گیری اندازه مقدار به توجه با است محاسبهشده 0/907 ضریب این مقدار است پرسشنامه که شود می گرفته نتیجه محاسبهشده کرونباخ آلفای ضریب باشد می برخوردار باالیی پایایی از طراحیشده ها یافته هرکدام هاي پاسخ ها پرسشنامه آوری جمع و توزیع از پس پرسشنامه پرسشهای از هرکدام به آماری نمونه اعضای از سپس تبدیلشدهاند فازي عدد به مثلثي تابع از استفاده با است محاسبهشده پاسخنامه هر براي )مثلثي( فازي ميانگين است پرسشنامه يك به فرد يك نظر نشاندهنده ميانگين اين در آماری نمونه اعضای از نفر پنجاه نظرات ميانگين درنهایت معيار هر براي ترتيب بدين است محاسبهشده معيار هر خصوص اعداد است بهدستآمده است نفر پنجاه نظرات نشاندهنده كه عددي تبدیلشدهاند قطعی اعداد به 2 رابطه از استفاده با بهدستآمده فازی 1394 بهار 1 شماره دوره 3 سطح معیارهای ورودی دو رفتار سهبعدی حالت در 4 شکل سازمان ایمنی عملکرد با رابطه در را ایمنی مدیریت سطح و سازمانی انجامگرفته های مصاحبه و تحقیق ادبیات اساس بر دهد می نشان یابد افزایش فردی سطح معیارهای و سازمانی سطح معیارهای هرگاه داشته افزایش سازمان در نیز ایمنی عملکرد برسد مناسب حد به و بر که شود می دیده 5 شکل در شود می نزدیک مطلوب حالت به و و سازمانی سطح معیارهای بعد دو افزایش با تدوینشده قوانین اساس مطابق این که مییابد افزایش نیز ایمنی عملکرد ایمنی مدیریت سطح یعنی دیگر متغیر دو رفتار نیز 5 شکل در باشد می ما انتظارات ایمنی عملکرد با ارتباط در گروهی کار سطح و فردی سطح معیارهای است بررسیشده تدوینشده قوانین صحت از بیشتر اطمینان بهمنظور گروهی کار معیارهای ورودی دو رفتار سهبعدی حالت در 5 شکل دهد می نشان سازمان ایمنی عملکرد با رابطه در را فردی سطح و دو افزایش با تدوینشده قوانین اساس بر که شود می دیده شکل دراین افزایش نیز ایمنی عملکرد فردی سطح و گروهی کار معیارهای بعد بیشتر اطمینان باشدبهمنظور می ما انتظارات مطابق این که مییابد مدل سنجی اعتبار بهمنظور نیز قوانين تمام تست از مدل اعتبار از استنتاج موتور ورودیهای قوانین تمام تست درروش است استفادهشده شد وارد مربوطه خبره سیستم به یکبهیک قانون( هر مقدم )طرف آن با متناظر خروجی قانون هر های ورودی ازای به استنتاج موتور مورد خروجی با قانون از بهدستآمده خروجی کرد تولید را قانون است خروجی انتظار مورد خروجی از منظور شد مقایسه انتظار خروجی این آید دست به داریم انتظار تدوینشده قوانین اساس بر که میانگین است اشارهشده آنها به قوانین دوم طرف در که است همان خروجی با افزار نرم از بهدستآمده های خروجی خطای مجذورات دست به 0/00296 خطاها مجموع گردید محاسبه انتظار مورد های است قابلاغماض خطا مقدار اين 1 خبره افراد ديدگاه به توجه با آمد روش اين با استنتاج موتور خطای تست به مربوط محاسبات خالصه اساس بر انتظار مورد نمره =SO * است دادهشده نشان 3 جدول در ورودي هر ازاي به افزار نرم خروجي قانون هر 2 رایطه اند کرده اظهارنظر نیز استنتاج قوانین مورد در که هستند افرادی خبره افراد 1

6 30/ مجله ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها مدل ارزیابی عملکرد ایمنی بر اساس عوامل سازمانی جدول 4 خالصه اطالعات مربوط به معیارهای سطح سازمانی توانمندسازی روابط متقابل معیارهای سطح سازمانی بهبود مستمر ایمنی تعهد مدیریت به ایمنی شماره فرد 1 )0/125 0/5 0/875( 2 )0/125 0/625 1( 49 )0/250 0/750 1( 50 )0 0/250 0/750( )0/2 0/7 0/95( میانگینها پس از فازي زدايي 0/62 جدول 5 خالصه اطالعات مربوط به معیارهای سطح مدیریت ایمنی سیستم گزارش دهی سیستم پاداش معیارهای سطح کار گروهی سیستم مدیریت ایمنی فعالیتهای ایمنی شماره فرد 1 )0/375 0/875 1( 2 )0/250 0/500 0/750( 49 )0/125 0/250 0/875( 50 )0/375 0/875 1( )0/235 0/686 0/907( ميانگين ميانگين ها پس از فازي زدايي 0/61 جدول 6 خالصه اطالعات مربوط به معیارهای سطح کار گروهی کارگروهی معیارهای سطح کار گروهی نظارت سرپرستان شماره فرد 1 )0/250 0/750 1/000( 2 )0/500 1/000 1/000( 49 )0/000 0/500 1/000( 50 )0/250 0/750 1/000( )0/250 0/675 0/975( ميانگين ميانگين ها پس از فازي زدايي 0/64

7 همکاران/ 31 و خاکپور علیرضا 1394 بهار 1 شماره دوره 3 فازی میانگین فردی سطح معیارهای به مربوط اطالعات خالصه 7 جدول فردی سطح معیارهای فرد شماره ایمنی خودکارآمدی ایمنی از آگاهی و دانش ایمنی رفتار 1 )0/333 0/833 1/000( 2 )0/000 0/333 0/833( 49 )0/167 0/667 1/000( 50 )0/333 0/8333 1/000( فازی میانگین )0/268 0/788 0/975( زدايي فازي از پس ها ميانگين ميانگين 0/68 رد تدوینشده استنتاج سیستم وارد درنهایت بهدستآمده قطعی اعداد این است بهدستآمده استنتاج سیستم خروجی و گردیده متلب افزار نرم اساس بر موردنظر شرکت در ایمنی عملکرد نمره نشاندهنده خروجی نمرات 6 شکل در باشد می ایمنی عملکرد بر مؤثر سازمانی عوامل است دادهشده نشان بهدستآمده خروجی و ورودی ایمنی عملکرد نمره است دادهشده نشان 6 شکل در که همانطور عملکرد نمره عضویت درجه است بهدستآمده 0/607 عدد شرکت که دهد می نشان نیز رابطه 1 از استفاده با زبانی های واژه در ایمنی و مطلوب حدی تا 0/572 عضویت درجه با شرکت در ایمنی عملکرد باشد می مطلوب 0/428 عضویت درجه با

8 32/ مجله ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها بحث اکثر مطالعات انجامشده در رابطه با ارزیابی عملکرد ایمنی مانند مطالعات )( )( )( به دلیل استفاده از تکنیک های استنباطی قطعی فرض مدل را مبتنی بر روابط خطی قرار می دهند حالآن که در موضوعاتی مانند عملکرد ایمنی که با واژه های زبانی سروکار داریم و این واژه های زبانی در اغلب موارد مؤلفه ابهام را به تصمیم گیری میافزایند نگاه خطی و استنباطی به موضوع منطقی به نظر نمی رسد از طرف دیگر وجود واژه های زبانی باعث شده است تا تصمیم گیری درزمینه ارزیابی عملکرد ایمنی پیچیدهتر شود این پیچیدگی سبب می شود که تصمیم گیری در موضوعاتی مانند ارزیابی عملکرد ایمنی به دانش افراد خبره وابسته شود دانش افراد خبره موضوعی نيست که بهسادگی بتوان آن را به مدلی برای تصمیمگیری تبديل کرد مدلهای مرسوم در تصميمگيری در مواجهه با واژههای زبانی و دانش افراد خبره از منطق باينری استفاده میکنند حالآنکه اینگونه تصميمات از طبيعت پيوسته )درجه يا ميزان تعلق( برخوردارند برای مواجهه با چنين موقعیتهایی ابزارهای تصميم گيری مناسب با اين شرايط موردنیاز است چنين به نظر میرسد که در اینگونه موارد رياضيات فازی ابزار مناسبی برای مدلسازی خواهد بود در مواردی که مجبور هستيم دانش افراد خبره را به مدل های رياضی تبديل کنيم به علت ماهيت دانش - که با استفاده از واژه های زبانی بيان می شود - بهکارگیری تئوري و منطق فازي مناسب خواهد بود در این مقاله بر مبنای استدالل انجامشده ابتدا یک سیستم خبره فازی بهمنظور ارزیابی عملکرد ایمنی بر اساس عوامل سازمانی مؤثر بر عملکرد ایمنی تدوین شد بر مبنای تحقیقات ) 10 و 15 ( عوامل سازمانی مؤثر بر عملکرد ایمنی در چهار طبقه معیارهای سطح سازمانی سطح مدیریت ایمنی سطح کار گروهی و معیارهای سطح فردی طبقه بندی می شوند که این چهار معیار بهعنوان ورودی های سیستم و نمره عملکرد ایمنی صنایع به عنوان تنها متغير خروجي سيستم تعيين گرديد پس از تعیین متغیرهای ورودی و خروجی سیستم بر اساس ادبیات تحقیق و نظرخواهی از خبرگان قوانین استنتاج تدوین شد درنهایت برای اطمینان از این که خطای سیستم استنتاج فازی تدوینشده در محدوده قابلقبول است یا نه تست مدل انجام گردید نتیجه تست مدل در دو حالت تست تمام قوانین و تحليل رفتار نشان داد که سیستم استنتاج فازی تدوینشده از اعتبار باالیی برخوردار است در حالت تست تمام قوانين خطاي مدل 0/00296 محاسبه شد كه اين مقدار خطا ازنظر افراد خبره بسيار كم و قابلاغماض هست همچنين اين مقدار خطا بيان گر تدوين مناسب قوانين استنتاج نيز بوده است تحليل رفتار انجامگرفته بر روي هر چهار متغیر ورودی و برآورد تأثير آنها بر نمره عملکرد ایمنی نيز كه با استفاده از نظرات افراد خبره و نرم افزار متلب انجام گرفت نشاندهنده قابلقبول بودن سیستم استنتاج فازی تدوینشده بوده است در ادامه با توجه به هدف تحقیق سيستم مدل ارزیابی عملکرد ایمنی بر اساس عوامل سازمانی طراحیشده دریکی از شرکتهای قطعه ساز خودرو استان آذربایجان شرقی مورد آزمون قرار گرفت نتيجه ارزيابي نمره عملکرد ایمنی نیز نشان داد كه نمره عملکرد ایمنی در شرکت موردنظر با مقدار 0/572 تا حدی مطلوب و با درجه عضویت 0/428 مطلوب می باشد سیستم استنتاج طراحیشده در این تحقیق این مزیت را دارد که میتواند بهطور سامان مند و با در نظر گرفتن نوع متغیرهای عملکرد ایمنی که در اغلب اوقات با واژه های زبانی بیان می گردند نسبت به اندازه گیری عملکرد ایمنی در سازمان اقدام و مدیریت را در تصمیم گیری ها یاری رساند مطالعه دارای محدودیت هایی به شرح زیر بود: در این تحقیق از پرسشنامه استفادهشده بود بر همین اساس نیز با توجه به محدودیتهای پرسشنامه در تشخیص وضعیت واقعی و موجود پاسخدهندگان پیشنهاد میگردد تا در تحقیقات بعدی ضمن استفاده از پرسشنامه از مشاهده مستقیم و چک لیست نیز استفادهشده و امتیازات ابزارهای مختلف جمع آوری داده ها با یکدیگر تلفیق و ارزیابی مبتنی بر داده های تلفیقی صورت گیرد افزایش متغیرهای ورودی باعث می گردد که تعداد قوانین قابل تدوین افزایش یابد این امر هم باعث ابهام بیشتر در تحلیل قوانین و هم بسیار وقتگیر خواهد بود بر همین اساس پیشنهاد می گردد تا محققان با افزایش ورودی ها بهمنظور دستیابی به قوانین کمتر و بهینه تر تلفیقی از سیستم استنتاج و الگوریتم های فرا ابتکاری را بکار گرفته و تعداد بهینه قوانین را با استفاده از الگوریتم های فرا ابتکاری تعیین نمایند در این تحقیق در تدوین قوانین استنتاج هیچگونه وزنی برای ورودی های سیستم در نظر گرفته نشده است شاید بتوان یکی از نقاط ضعف سیستم های استنتاج تدوینشده در این تحقیق را به این نکته نسبت داد بنابراین پیشنهاد می گردد تا در تحقیقات بعدی محققان ضمن تعیین وزن های هر یک از ورودی ها قوانین تدوینشده را نیز بر پایه وزن ها ورودی ها وزن دار نموده و سیستم ها را بر اساس قوانین موزون طراحی نمایند هرچند ذکر این نکته نیز ضروری است که در طراحی و تدوین سیستم های استنتاج این تحقیق قوانین تدوینشده در مراحل مختلفی موردبررسی قرارگرفته است پس می توان اعتماد بیشتری به نتایج بهدستآمده داشت

9 علیرضا خاکپور و همکاران/ 33 References دوره 3 شماره 1 بهار Fu G, Zhang J, Xie X, Zhang Z Design For Safety Climate Questionnaire Framework National Science Foundation Of China Hollnagel E, Woods DD Joint cognitive systems: Foundations of cognitive systems engineering: CRC Press; Hofmann DA, Stetzer A A cross-level investigation of factors influencing unsafe behaviors and accidents Personnel Psychology 1996;49(2): Tomás JM, Melia JL, Oliver A A cross-validation of a structural equation model of accidents: organizational and psychological variables as predictors of work safety Work & Stress 1999;13(1): Flin R, Mearns K, O Connor P, Bryden R Measuring safety climate: identifying the common features Safety Science 2000;34(1): Lee T, Harrison K Assessing safety culture in nuclear power stations Safety Science 2000;34(1): Zohar D Safety climate in industrial organizations: theoretical and applied implications Journal of Applied Psychology 1980;65(1): Cooper MD, Phillips RA Exploratory analysis of the safety climate and safety behavior relationship Journal of Safety Research 2004;35(5): Silva S, Lima ML, Baptista C OSCI: an organisational and safety climate inventory Safety Science 2004;42(3): Hsu SH, Lee C-C, Wu M-C, Takano K A cross-cultural study of organizational factors on safety: Japanese vs Taiwanese oil refinery plants Accident Analysis & Prevention 2008;40(1): Tomás JM, Melia JL, Oliver A A cross-validation of a structural equation model of accidents: organizational and psychological variables as predictors of work safety Work & Stress 1999;13(1): Neal A, Griffin MA, Hart PM The impact of organizational climate on safety climate and individual behavior Safety Science 2000;34(1): Oliver A, Cheyne A, Tomas JM, Cox S The effects of organizational and individual factors on occupational accidents Journal of Occupational and Organizational Psychology 2002;75(4): Seo D-C An explicative model of unsafe work behavior Safety Science 2005;43(3): Al-Refaie A Factors affect companies safety performance in Jordan using structural equation modeling Safety Science 2013;57: Zohar D The effects of leadership dimensions, safety climate, and assigned priorities on minor injuries in work groups Journal of Organizational Behavior 2002;23(1): Jafari MJ, Sadighzadeh A, Sarsangi V, Zaeri F, Yegani F Safety Climate Survey in Iran s Uranium Mines in 2013 Journal of Safety Promotion and Injury Prevention 2014;2(3): Barling J, Zacharatos A, editors High performance safety systems: Management practices for achieving optimal safety performance 25th annual meeting of the Academy of Management, Toronto; 1999

10 مدل ارزیابی عملکرد ایمنی بر اساس عوامل سازمانی 34/ مجله ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها 19 Adl J, Shokoohi Y, Kakooei H Safety Climate as an Indicator to Evaluate the Performance of Occupational Health and Safety Management System jhealth 2012; 3 (1): Adl J, Jahangiri M, Rismanchian M, Mary Oriad H, Karimi A, Ghaderi M Safety climate in a steel-manufacturing plant sjsph 2011; 9 (1): Heidari M, Farshad A, Arghami S Astudy on relationship between production link worker s safety attitude and their safe act in of arak metal industry Iran Occupational Health 2007;4(3): Hajaghazadeh M, Adl J, Zare M Safety assessment by using Nordic occupational safety climate questionnaire in one of the commercial ports in 1389 tkj 2014; 6 (1): Oliver J Continuous improvement: role of organisational learning mechanisms International Journal of Quality and Reliability Management 2009; 26 (6), Helmreich RL, Merritt AR Culture at work in aviation and medicine: National, organizational and professional influences Geller Es Ten Principles For Achieving A Total Safety Culture (Tsc) Professional Safety 1994;39(9): Geller ES Working Safe: How to People Actively Care for Health and Safety 2, editor: Boca Raton: CRC Press; Hechanova-Alampay R, Beehr TA Empowerment, span of control, and safety performance in work teams after workforce reduction Journal of Occupational Health Psychology 2001;6(4): Reason JT Managing the risks of organizational accidents: Ashgate Aldershot; Mattila M, Hyttinen M, Rantanen E Effective supervisory behaviour and safety at the building site International Journal of Industrial Ergonomics 1994;13(2): Simard M, Marchand A The behaviour of first-line supervisors in accident prevention and effectiveness in occupational safety Safety Science 1994;17(3): Huang Y-H, Ho M, Smith GS, Chen PY Safety climate and self-reported injury: Assessing the mediating role of employee safety control Accident Analysis & Prevention 2006;38(3): Hsu SH, Lee C-C, Wu M-C, Takano K The influence of organizational factors on safety in Taiwanese high-risk industries Journal of Loss Prevention in the Process Industries 2010;23(5):646-53

11 Journal of Safety Promotion and Injury Prevention, Vol3, No1, Spring 2015 Model for safety performance evaluation based on organizational factors affecting safety industries using Fuzzy Inference System Abstract Khakpour, AR 1*, Samiei Zafarghandi A 2 Background and Objective: With a growing interest in organizational factors in occupational safety, many researches have been carried out in relation to a study of the relationship between organizational factors and safety performance in different industries in recent years According to this, the purpose of the research is to introduce a model for safety performance assessment according to a fuzzy inference system Materials and Methods: The study is an applied study with respect to purpose and it is a descriptivemodelling study in terms of methodology In this paper, reviewing research literature, organizational factors affecting the safety performance of industries has been extracted Subsequently, in order to assess the safety performance in accordance with organizational factors, an inference system was developed according to research literature and experts views Having been developed, the model was implemented in an auto spare part corporation of East Azerbaijan Province Results: The findings of the research indicate that the developed model is capable of assessing safety performance in industries, based on which the score of safety performance of industries can be calculated The application of the model in a cooperation as an experiment site exhibits that the score of safety performance is equal to 0607; the value is desirable with the membership degree 0528 and desirable with the membership degree 0472 Conclusion: The system of interest in the present study is an instrument to score and can be applied when we want to know the level of company s and organization s interest in safety performance Given the fact that the size of determining factors in safety performance score can be expressed by verbal variables, and on the other hand the variables have internal interactions with one another in that they exert different effect on the score of safety performance at times, the fuzzy inference system is an appropriate instrument for scoring Keywords: Safety performance, Organizational factors, Fuzzy inference system 1 PhD Student of Management- Operation research, Ferdowsi University of Mashhad, International Pardis, Mashhad, Iran 2 Department of Business Management,Yazd Branch,Iislamic Azad University,Yazd,Iran *Corresponding Author: alireza_khakpour@yahoocom